Specustawa dla osób uciekających z Ukrainy
1. Obywatele Ukrainy, którzy przekroczyli granicę polsko-ukraińską (nie przyjechali przez inne państwa, np. Rumunię, czy Węgry) od dnia 24.02.2022 roku i deklarują zamiar pozostania w Polsce
2. oraz ich małżonkowie, nawet jeśli nie mają ukraińskiego obywatelstwa, ale przekroczyli granicę polsko-ukraińską od 24.02.2022 roku i deklarują zamiar pozostania w Polsce
3. Obywatele Ukrainy, którzy posiadają Kartę Polaka, opuścili Ukrainę z powodu działań wojennych od dnia 24.02.2022 roku i przybyli na terytorium RP (także przez inne państwa) i deklarują zamiar pozostania w Polsce
4. oraz ich małżonkowie, nawet jeśli nie mają ukraińskiego obywatelstwa, ale opuścili Ukrainę od 24.02.2022 roku i przybyli na terytorium RP i deklarują zamiar pozostania w Polsce
Ustawę stosuje się, pod warunkiem, że wymienione wyżej kategorie osób nie mają polskiego:
- zezwolenia na pobyt czasowy,
- zezwolenia na pobyt rezydenta,
- zezwolenia na pobyt stały,
- statusu uchodźcy,
- ochrony uzupełniającej,
- zgody na pobyt tolerowany.
Co więcej?
Legalność pobytu
- Pobyt tych osób uznaje się automatycznie za legalny przez okres 18 miesięcy, licząc od dnia 24.02.2022 roku.
Ochrona międzynarodowa
- Osoby, które złożyły wnioski o ochronę międzynarodową (status uchodźcy) mogą te wnioski wycofać, aby móc korzystać ze specustawy.
Wyjazd z Polski
- Uwaga: wyjazd z Polski na okres ponad 1 miesiąca powoduje utratę uprawnień ze spec-ustawy.
CO DAJE SPECUSTAWA?
- LEGALIZACJA – Legalizuje pobyt wymienionych kategorii osób.
- PRACA – Ww. osoby mogą pracować, nie potrzebują żadnych zezwoleń na pracę, pracodawca jest obowiązany zawiadomić Urząd Pracy o podjęciu pracy przez obywatela Ukrainy w terminie 14 dni przez portal praca.gov.pl
- STATUS BEZROBOTNEGO – ww. osoby mogą się zarejestrować jako osoby bezrobotne lub poszukujące pracy, bez względu na ich wiek.
- OPIEKA MEDYCZNA – ww. osoby mogą korzystać z publicznej opieki medycznej (placówki oznaczone NFZ – Narodowy Fundusz Zdrowia).
- ŚWIADCZENIA SOCJALNE – Ww. osoby, mogą skorzystać z określonych świadczeń socjalnych i rodzinnych oraz świadczeń z ustawy o pomocy społecznej.
- POMOC PSYCHOLOGA – Ww. osobom, może być zapewniona pomoc psychologiczna, zapewnia Prezydent Miasta.
Pierwsze kroki – PESEL
- Ww. osoby w pierwszej kolejności muszą wyrobić numer PESEL. W tym celu należy przygotować zdjęcia biometryczne (może pojawić się możliwość zrobienia takich zdjęć bezpłatnie) oraz kopie posiadanych dokumentów tożsamości oraz udać się do Urzędu Miasta. W Urzędzie należy wypełnić wniosek (dostępny także w języku ukraińskim), okazać oryginały dokumentów tożsamości oraz oddać ich kopie, oddać odciski palców oraz fotografie.
- Jeżeli we wniosku podadzą Państwo swój numer telefonu oraz adres email Urząd nie tylko nada Państwu numer PESEL, ale także automatycznie nada dostęp do Profilu Zaufanego – dzięki temu będzie możliwość załatwiania różnych spraw urzędowych przez internet
- Z dziećmi do Urzędu po numer PESEL może iść rodzic, opiekun, kurator, opiekun tymczasowy, ale także opiekun faktyczny. Dzieci, które mają więcej niż 12 lat należy zabrać ze sobą do Urzędu.
- Jeżeli ww. osoba nie ma dokumentu potwierdzającego fakt przekroczenia polsko-ukraińskiej granicy po 24.02.2022 (takim potwierdzeniem jest np. paszport z pieczątką kontroli granicznej) należy wniosek o PESEL złożyć nie później niż w terminie 60 dnia od dnia wjazdu.
———————————————————————————————————————–
- Po upływie 9 miesięcy licząc od dnia wjazdu i nie później niż 18 miesięcy licząc od dnia 24.02.2022 roku ww. osoby mogą składać wniosek o zezwolenie na pobyt czasowy. Pobyt czasowy może zostać przyznany na okres 3 lat.
- W postępowaniu o udzielenie zezwolenia nastąpi weryfikacja jedynie czy jego udzielenie nie stanowi zagrożenia dla obronności, dana osoba nie ma wpisu do wykazu cudzoziemców niepożądanych w RP oraz czy wniosek został złożony w terminie.
- Wniosek składa się do Wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania w momencie złożenia wniosku, właściwość miejscowa nie zmieni się w toku postępowania.
- Zezwolenie na pobyt czasowy daje uprawnienie do wykonywania pracy bez zezwolenia.
————————————————————————————————————————–
Co daje uzyskanie numeru PESEL?
Po uzyskaniu numeru PESEL można:
- składać wniosek o świadczenia z ustawy o pomocy społecznej (MOPS może ale nie musi przyznać tych świadczeń)
- rejestrować jednoosobową działalność gospodarczą (CEIDG)
- składać wniosek o świadczenia z ustawy o pomocy społecznej
-
otrzymać (sam wniosek o przyznanie można złożyć wcześniej) świadczenie:
- rodzinne
- wychowawcze (jeśli dziecko zamieszkuje na terytorium RP)
- dobry start (jeśli dziecko zamieszkuje na terytorium RP)
- rodzinny kapitał opiekuńczy (jeśli dziecko zamieszkuje na terytorium RP)
- dofinansowanie obniżenia opłaty za żłobek, klub dziecka, dziennego opiekuna (jeśli dziecko zamieszkuje na terytorium RP)
– nawet jeśli nie mają kart pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy”
Obywatele Ukrainy, którzy nie przybyli do Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy (i nieposiadający Karty Polaka), obywatele państw trzecich i bezpaństwowcy – nie objęci specustawą:
Cudzoziemcy, których nie dotyczy specustawa, ale należą do jednej z kategorii wysiedleńców wymienionych w art. 2 ust 1 i 2 decyzji wykonawczej Rady UE stwierdzającej istnienie masowego napływu osób wysiedlonych z Ukrainy czyli.:
1. obywatele Ukrainy bez Karty Polaka, którzy od 24 lutego br. opuścili Ukrainę i przybyli do Polski niebezpośrednio z terytorium Ukrainy (czyli przez inne państwa)
2. bezpaństwowcy i obywatele państw trzecich, którzy są w stanie udowodnić, że przed 24 lutego 2022 r. korzystali z ochrony międzynarodowej lub równoważnej ochrony krajowej w Ukrainie, legalnie przebywali w Ukrainie na podstawie ważnego zezwolenia na pobyt stały wydanego zgodnie z prawem ukraińskim i nie są w stanie w bezpiecznych warunkach powrócić do kraju lub regionu pochodzenia.
– mogą korzystać z ochrony czasowej (z dyrektywy) zgodnie z ustawą o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP (Rozdział 3 ustawy).
- Cudzoziemcy, którzy spełniają powyższe wymogi mogą bezpłatnie otrzymać zaświadczenie potwierdzające korzystanie z ochrony czasowej. Zaświadczenie wydaje Urząd do Spraw Cudzoziemców na wniosek cudzoziemca. Wniosek będzie można złożyć osobiście w siedzibie urzędu w Warszawie przy ul. Taborowej 33 od czwartku 17 marca br.
- Zaświadczenie jest wyłącznym dowodem korzystania z ochrony czasowej w Polsce i w okresie swojej ważności poświadcza prawo jego posiadacza do pobytu na terytorium Polski. Cudzoziemiec korzystający z ochrony czasowej może także wykonywać pracę bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę oraz podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Polski na takich samych zasadach jak obywatele polscy.
- Osobie korzystającej z ochrony czasowej, której zostało wydane zaświadczenie, Urząd do Spraw Cudzoziemców zapewnia, na jej żądanie, opiekę medyczną oraz przyznaje pomoc przez zakwaterowanie i wyżywienie albo pomoc w postaci świadczenia pieniężnego. Wspomniana pomoc udzielana jest w trybie i na zasadach określonych w ustawie o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP.